Αναμφισβήτητα ο σημερινός άνθρωπος πάσχει από έλλειψη νοήματος ζωής και πολύ συχνά από ανία, ή ορθότερα στην εκκλησιαστική γλώσσα από ακηδία. Τα πρόσωπα πολλών συνανθρώπων μας είναι αλλοιωμένα, σκοτεινά, δηλωτικά της έλλειψης χαράς. Αποτελέσματα όλα ενός βίου ισοπεδωτικού, προσηλωμένου στο καταστροφικό και πνευματικώς χυδαίο πρότυπο του homo economicus, το οποίο και ευθύνεται κατ’εξοχήν για τον σημερινά ισχυρό, παραλυτικό, φόβο των ανθρώπων για τον λοιμικό ιό.
Πλην όμως, κι εδώ
είναι η μεγάλη έκπληξη, η οποία αγνοείται από την πλειοψηφία: το
εκκλησιαστικό ημερολόγιο συνιστά μια καθημερινή εορτή, είναι χαρά και
πανηγύρι με την καθημερινή εναλλασσόμενη εορτή του κάθε αγίου ή των
αγίων της ημέρας. Επιπλέον, σε εβδομαδιαία βάση, υπάρχει και η σταθερή
εναλλαγή τιμής ανά ημέρα: τη Δευτέρα τιμώνται οι Άγγελοι, την Τρίτη ο
Πρόδρομος, την Τετάρτη η Παναγία, την Πέμπτη οι Άγιοι Απόστολοι και ο
άγιος Νικόλαος, την Παρασκευή τα σεπτά Πάθη του Κυρίου, το Σάββατο οι
Άγιοι Πάντες (και μνημονεύονται όλοι οι κεκοιμημένοι) και την Κυριακή η
κορύφωση με τον πασχάλιο εορτασμό της Αναστάσεως. Πού υπάρχουν αυτά θα
αναρωτηθεί κανείς; Παρακολουθούνται βεβαίως στα ιερά βιβλία της
Εκκλησίας, εκείνα που απετέλεσαν και τα «σχολικά» βιβλία των
ελληνοπαίδων στους μακρούς αιώνες της δουλείας, δηλαδή στην Παρακλητική
και στα Μηναία, όπου συμπυκνώνεται όλη η ανυπέρβλητη θεολογία της
Εκκλησίας. Τα υμνολογικά κείμενα όμως της Εκκλησίας δεν είναι φιλολογικά
έργα (αν και υψίστης λογοτεχνικής και γλωσσικής αξίας): εκχέοντας
διαρκώς Χάρη από τον αγιοπνευματικό τους λόγο υποδεικνύουν και
«επιβάλλουν» και έναν τρόπο βίου, στον οποίο όχι μόνον καλλιεργείται το
ήθος του πιστού, αλλά εντάσσονται και όλες οι πρακτικές πλευρές της
ζωής: ανάλογα με την ημέρα και την εορτή διαμορφώνεται και η διατροφή,
δηλαδή οι ημέρες κρεοφαγίας και ιχθυοφαγίας, οι ημέρες κατάλυσης ελαίου
και οίνου, οι ημέρες αυστηρής νηστείας.
Τι σημαίνουν αυτά; Το αποτέλεσμα ορθής και συνειδητής εφαρμογής είναι η διαρκής εναλλαγή τυπικού, γεύσεων, όψεων, διαθέσεων, και ακόμα για την εφαρμογή τους είναι απαραίτητη η πειθαρχία, δηλαδή η επιβολή στη δική μας επιθυμία, στο ίδιον θέλημα. Εδώ έγκειται και η μυστική ουσία της επιτυχίας της πνευματικής ζωής. Οι άγευστοι του ορθοδόξου πνευματικού βίου ή οι έχοντες λάβει μια παιδεία μη ελληνορθόδοξη (και όχι ελληνοχριστιανική που είναι λανθασμένος όρος) λοιδορούν ή ειρωνεύονται τα ανωτέρω υπό το πρίσμα μιας «νεωτερικής» αντίληψης περιφρονητικής, ως τάχα η ορθόδοξη πνευματικότητα να αιχμαλωτίζει ή να φυλακίζει τη συνείδηση, αντιστρέφοντας εν τοις πράγμασι την αλήθεια αφού, όπως άριστα γνωρίζει ο έχων βιωματική εμπειρία, η ανωτέρω διαδικασία όχι μόνον ελευθερώνει αρχικά τον άνθρωπο, αλλά στη συνέχεια τον αγιάζει ψυχικά και σωματικά, δηλαδή τον μεταμορφώνει, κατά τρόπο λογικά ακατανόητο και άρρητο.
Ουσιώδη συστατικά στοιχεία της καθημερινής ορθοδόξου βιωτής, δηλαδή η
διαρκής μετάνοια, η προετοιμασία για τη Θεία Κοινωνία, η μετοχή στις
ακολουθίες, η επαφή με τον ζωοποιό εκκλησιαστικό λόγο, οι εν οίκω
ασκητικές πρακτικές (η προσευχή, οι άγιες εικόνες, η θυμίαση, οι
μετάνοιες) επιφέρουν αγιασμό όχι μόνο της ψυχής αλλά και του σώματος.
Επομένως, δεν υφίσταται καμία διχοστασία ούτε μίσος κατά του σώματος,
όπως εντελώς λανθασμένα υποστηρίζεται εξ αγνοίας ή εκ προθέσεως· ας
θυμηθούμε σύμπασα την υμνολογία της Εκκλησίας περί του αγιασμού του
σώματος, τις αλλεπάλληλες ευχές περί της θεραπείας των σώματος και της
απαλλαγής όχι μόνο από ασθένειες αλλά και από κάθε είδους αδυναμία, το
άγιο ευχέλαιο, εν τέλει τον ύψιστο εξαγιασμό του ανθρώπου από τη Θεία
Κοινωνία, η οποία χαρίζει όχι μόνον την πνευματική θεραπεία και την
οικείωση της Βασιλείας του Θεού αλλά και την υγεία του σώματος, με
αναρίθμητες θαυματουργικές θεραπείες ασθενειών καταγεγραμμένες στην
ιστορία της Εκκλησίας.
Ακόμα, ας μνημονεύσουμε τη χρήση του
αγιασμένου ύδατος, αυτό το μέγα θαύμα της καθημερινής μας ζωής, εφόσον
ορατά πλέον έχει επέλθει διά της Ακτίστου θείας Χάριτος αλλαγή της
φυσικής συστάσεως του ύδατος και αναστολή της φθοράς του(!!!!), το οποίο
κατέχει κάθε πιστός στο σπίτι του και το οποίο δύναται να χρησιμοποιεί
καθημερινά και να ενισχύεται. Προϊόντα της καθημερινής χρήσης– ο άρτος
και ο οίνος – από την οικία των πιστών μεταφέρονται προς αναφορά στη
θεία Ευχαριστία και μεταβάλλονται στο Άχραντο Σώμα και το Πανάσπιλο και
Ζωοποιό Αίμα του Κυρίου και όχι «ειδικά» προς τούτο προϊόντα, δηλαδή
αποκομμένα από την καθημερινή τους χρήση (τούτο είναι τεράστιας
θεολογικής σημασίας).
Μετέχοντας σε αυτόν τον καθαγιασμένο εβδομαδιαίο χρόνο ο πιστός συνδέεται με το ασκητικό έθος διά της ενορίας καθώς και της μοναστικής κοινότητας, και μαζί του όλοι, ζώντες και οι κεκοιμημένοι, κληρικοί και λαϊκοί, καθώς όλοι συλλειτουργούν, εφόσον μετέχουν στο βάπτισμα και στο χρίσμα και άρα έχουν λάβει το βασιλικό, το προφητικό και το ιερατικό χάρισμα από τον ίδιο τον Κύριο Ιησού Χριστό, τον Μεγάλο Αρχιερέα. Ο πιστός διαρκώς και καθημερινώς περιλούζεται από την άκτιστη Χάρη της Αγίας Τριάδος με ποικίλους τρόπους στο ναό, στο σπίτι του, παντού. Η προσευχή αγιάζει τον τόπο και αναστομώνει και καταλύει τη δαιμονική ενέργεια, την οποία η κοσμική σκέψη απωθεί εμμονικά ως μη υπάρχουσα αν και συνιστά μια μονίμως σταθερά και «ορατή» επενέργεια στη ζωή των ανθρώπων (αλλά τούτο γίνεται αντιληπτό μόνον από ανθρώπους, οι οποίοι έχουν πραγματώσει κάποια βήματα στην πνευματική ζωή, οπότε και τους «αποκαλύπτονται» τα τοις άλλοις αόρατα!). Και τούτο είναι απολύτως εμφανές στον πιστό, ο οποίος βιώνει υγιώς την ορθόδοξη πίστη της Αγίας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας (όπως πρέπει να αποκαλείται η «Ορθόδοξη Εκκλησία» εφόσον μόνον οι πιστοί της «Ανατολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας» είναι φύσει και θέσει οι όντως Καθολικοί, ασχέτως αν για λόγους παρελθοντικούς συνέβη υποκλοπή και ανοίκεια οικειοποίηση του όρου από αλλοτρίους).
Ο επανευαγγελισμός και η επαναδιδασκαλία του ελληνικού λαού είναι επειγόντως αναγκαία, οι παρούσες δραματικές συνθήκες υγιεινής αποκαλύπτουν περίτρανα την άγνοια των πιστών, την αδυναμία τους να αντλήσουν από τους θησαυρούς της ορθοδόξου παρακαταθήκης, την καταστροφική ποδηγέτησή τους από την κοσμική «λογική» σκέψη των μέσων ενημέρωσης. Η σύνδεση με τον εβδομαδιαίο εκκλησιαστικό χρόνο οπωσδήποτε μπορεί να ανακουφίσει αρχικά και εν συνεχεία να «θεραπεύσει» τον πιστό. Η αναζήτηση βέβαια του θαύματος, όπως συμβαίνει στους «απλοϊκούς» πιστούς δε συνιστά μια απαραίτητη συνισταμένη της πνευματικής ζωής (όσο κι αν είναι τούτο μια «ανθρώπινη» αδυναμία)· φθάνει να κατανοήσει ο πιστός ότι έχει τη δυνατότητα καθημερινής μετοχής στο ΥΨΙΣΤΟ ΘΑΥΜΑ, το οποίο διαρκώς τελεσιουργείται σε κάθε τόπο, εκείνο της Θείας Λειτουργίας και της μετοχής στο Πανάχραντο Σώμα και το Πανάσπιλο και Ζωοποιό Αίμα (καθόλου τυχαίο ή απλώς εξυμνητικό το επίθετο Ζωοποιός αλλά απολύτως πραγματικό αφού όντως παρέχει ΖΩΗ) του Κυρίου Ιησού Χριστού, τα οποία μεταδίδουν στον πιστό Άκτιστη ενέργεια της Τριαδικής Θεότητας (=Χάρι) και τον εφοδιάζουν με ακατανίκητη, υπεράνθρωπη δύναμη, την οποία μεταφέρει και εκχέει στο περιβάλλον του, τον αλλοιώνουν και τον μεταμορφώνουν. Και τούτα δεν είναι θεωρητικά σχήματα, αλλά, όπως γνωρίζει ο κάθε ορθώς μετέχων, βιωμένη αναμφισβήτητη εμπειρία. Ο πιστός εν συνεχεία λειτουργεί ως ένζυμο, ως προζύμι κατά τον λόγο του Ευαγγελίου, το οποίο, αν και ελάχιστο ως ποσότητα, διαθέτει εκπληκτική δύναμη ανάνηψης, ανύψωσης, αναδημιουργίας, όπως ακριβώς το προζύμι στον άρτο, χωρίς το οποίο δεν υφίσταται ο άρτος.
Πώς βιάσθηκε, όμως, ο λαός μας, πώς αλλοιώθηκε η ελληνορθόδοξη
συνείδησή του χάνοντας πολύτιμα, ουσιώδη και δομικά στοιχεία της
ιδιοπροσωπείας του, πώς εμφανίζεται εδώ και χρόνια ταυτισμένος με το
πορνικό ήθος του χρηματικού και μόνον κέρδους, της απληστίας των
ακινήτων και των αυτοκινήτων; Πού βρίσκεται κεκρυμμένη εκείνη η
παμπάλαια ευγενική παράδοση του Γένους, η οποία ως πολύτιμο, μεταξωτό,
ολοπόρφυρο, χρυσοκέντητο ύφασμα περιέβαλε το ταλαίπωρο και συχνά
καθημαγμένο, από ιστορικές κακουχίες, σώμα του ελληνικού λαού! Αρκεί και
μόνον να αναλογισθούμε – αφού μεταφερθούμε από τη συνήθη εβδομάδα στη
Μεγάλη Εβδομάδα - το ανυπέρβλητο κάλλος των ημερών της Αγίας και Μεγάλης
Εβδομάδας, της οποίας η συνολική συγκρότηση ως υμνολογία, τυπικό,
πράξη, ήθος και έθος συνιστά φαινόμενο μοναδικό στην παγκόσμια
πολιτισμική ιστορία της ανθρωπότητας. Κι αν μόνο εκείνη η Εβδομάδα
υπήρχε θα αρκούσε να χαρακτηρίσει το ελληνορθόδοξο λειτουργικό ήθος ως
την κορύφωση της ανθρώπινης κραυγής, αναζήτησης, «περιγραφής» και
λατρείας του άρρητου, απερινόητου και ανέκφραστου Θεού!
Αλέξιος Μάλλιαρης
Δρ. Ιστορίας και Δρ. Θεολογίας
Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου