Τὰ τρία κλειδιά

 

Λαμπρόπουλος Βαρνάβας, Ἀρχιμανδρίτης

Ἡ Ἐκκλησία μας, μὲ τὸ σημερινὸ Εὐαγγέλιο, παίρνει τρία κομμάτια χρυσάφι ἀπὸ τὴν ἐπὶ τοῦ Ὄρους ὁμιλία τοῦ Χριστοῦ καὶ μᾶς τὰ δίνει νὰ τὰ κάνουμε κλειδιά, γιὰ νὰ ἀνοίξουμε τὴν πόρτα τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς.

α. Συγχώρηση τῶν ἀδικούντων

Τὸ πρῶτο κλειδὶ εἶναι ἡ προθυμία μας νὰ συγχωροῦμε ὅσους παντοιοτρόπως μᾶς ἀδικοῦν. Οὐσιαστικὰ ἐδῶ ὁ Χριστὸς ἐπαναλαμβάνει ὅ,τι πρὶν ἀπὸ λίγο (Ματθ. 6,12) περιέλαβε στὴν Κυριακὴ Προσευχή: «Ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τoῖς ὀφειλέταις ἡμῶν». Ὅπως βλέπουμε, ἡ ἐντολὴ νὰ συγχωροῦμε αὐτοὺς ποὺ μᾶς ἀδικοῦν δὲν ἔχει σκοπὸ τὴ βελτίωση τοῦ κοινωνικοῦ μας προφὶλ οὔτε ἁπλῶς τὴν εἰρηνικὴ συνύπαρξή μας μὲ τοὺς ἄλλους. Πρωτίστως εἶναι κλήση νὰ μοιάσουμε στὸν Χριστό. Ἔχει σκοπὸ νὰ μᾶς μάθει νὰ ἀγαπᾶμε, ὅπως ὁ Χριστός, ποὺ συγχώρησε πάνω στὸν Σταυρὸ ἐμᾶς, τοὺς σταυρωτές του. Καὶ αὐτὸ τὸ χριστομίμητο ἄνοιγμα τῆς ἀγάπης μας ἀκόμα καὶ πρὸς τοὺς ἐχθρούς μας, τὸ ἀμείβει ὁ Χριστὸς μὲ τὴ συγχώρηση τῶν δικῶν μας ἁμαρτιῶν· δηλαδή, μὲ τὴν ἴδια τὴ σωτηρία μας.

Μπαίνοvτας στὴ Σαρακοστὴ ξεκινᾶμε μία πορεία ποὺ θὰ καταλήξει στὴν προσκύνηση τοῦ Πάθους τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος σταυρώθηκε ἐξ αἰτίας τῶν ἁμαρτιῶν μας καὶ μὲ σκοπὸ τὴ συγχώρησή τους. Φορτώθηκε τὶς δικές μας ἁμαρτίες ὄχι ἁπλῶς γιὰ νὰ μᾶς ἀνακουφίσει, ἀλλὰ γιὰ νὰ μᾶς ἀπαλλάξει ἀπὸ τὶς ὀλέθριες συνέπειές τους, τὴ φθορά, τὸν θάνατο καὶ τὸν ὁριστικὸ χωρισμό μας ἀπὸ Αὐτόν. Τώρα λοιπὸν ποὺ ἑτοιμαζόμαστε νὰ τὸν προσκυνήσουμε, μᾶς καλεῖ ὁ Χριστὸς νὰ συνεργαστοῦμε μαζί του γι’ αὐτὴ τὴ σωτήρια ἀπαλλαγή, σηκώνοντας τὸ ἐλαφρὺ φορτίο τῆς ἐκ μέρους μας συγχώρησης τῶν παραπτωμάτων τῶν ἄλλων.

Σ’ αὐτὴ τὴν τόσο τιμητικὴ γιὰ ἐμᾶς ἀλλὰ καὶ ἀπαραίτητη γιὰ τὴ σωτηρία μας συνεργασία φαίνεται ἡ ὑπερβολὴ τῆς Θείας φιλανθρωπίας, λέει ἕνας ἑρμηνευτής. «Ὁ Χριστὸς μᾶς κάνει κυρίους τῆς τῶν ἁμαρτημάτων ἡμῶν ἀφέσεως». Τὸ ἂν θὰ συγχωρηθοῦν oι ἁμαρτίες μας δὲν ἐξαρτᾶται πλέον ἀπὸ τὸν Θεό, ἀλλὰ ἀπὸ ἐμᾶς. Στὸν βαθμὸ ποὺ ἐμεῖς συγχωροῦμε τοὺς ἄλλους, θὰ μᾶς συγχωρήσει καὶ Αὐτός.

β. Ἀληθινὴ νηστεία

Τὸ δεύτερο ἐπίσης ἀπαραίτητο κλειδί, γιὰ νὰ μποῦμε καὶ νὰ χαροῦμε τὴ Σαρακοστή, εἶναι ἡ σωστὴ ἄσκηση τῆς νηστείας. Ἡ ἤδη ἀπὸ τὸν Μωσαϊκὸ Νόμο θεόσδοτη ἐντολὴ τῆς νηστείας δὲν ἔχει σκοπὸ οὔτε τὴν προβολὴ καὶ τὴν ἐπίδειξη, οὔτε τὴ διαφημιζόμενη σήμερα περιφρούρηση τῆς ὑγείας. Νηστεία εἶναι ἡ ἑκούσια περιστολὴ τοῦ ἐγωκεντρικοῦ φιλόσαρκου φρονήματος, γιὰ νὰ ἐκφράσουμε τὴν ἀγάπη καὶ τὴν εὐγνωμοσύνη μας πρὸς τὸν Χριστό. Εὐχαριστοῦμε Ἐκεῖνον, ὁ Ὁποῖος ὄχι ἁπλῶς νήστεψε αὐστηρὰ ἀλλὰ καὶ ὑπέστη σταυρικὸ θάνατο, γιὰ νὰ μᾶς χαρίσει τὴν Ἀνάσταση καὶ τῶν σωμάτων μας. Νηστεύουμε ἀπὸ ὑπακοὴ καὶ ἀγάπη πρὸς τὸν Χριστό.

Καὶ ἐδῶ ὁ Χριστὸς μᾶς τονίζει ὅτι ἡ ὑπακοὴ στὸ θέλημά του γίνεται εὐπρόσδεκτη ἀπὸ Αὐτόν, ὅταν γίνεται χωρὶς ὑποκρισία καὶ διάθεση προβολῆς. Φαρισαϊκὴ ἐπίδειξη καὶ ὑποκριτικὴ σκυθρωπότητα δὲν ἔχουν καμία σχέση μὲ τὴν τελωνικὴ ταπείνωση καὶ μετάνοια, ποὺ ἀποτελοῦν τοὺς στόχους τῆς σαρακοστιανῆς νηστείας. Τὴν «ἐν τῷ φανερῷ» ἀπόδοση τῆς ἀναστάσιμης χαρᾶς θὰ τὴ γευθοῦν μόνον ὅσοι ἐργάστηκαν φιλότιμα «ἐν τῷ κρυπτῷ», διώχνοντας σταθερὰ κάθε λογισμὸ κενοδοξίας καὶ αὐταρέσκειας.

γ. Ἁπλόχερη ἐλεημοσύνη

Τὸ τρίτο κλειδὶ εἰσόδου τῆς Σαρακοστῆς ἔχει σχέση μὲ τὴν καταπολέμηση μιᾶς ἄλλης ἔκφρασης τοῦ ἐγωιστικοῦ σαρκικοῦ φρονήματος, τῆς φιλαργυρίας. Ὁ ἐσταυρωμένος Κύριος τῆς Δόξης, ποὺ θὰ προσκυνήσουμε τὴ Μεγάλη Παρασκευή, ὄχι ἁπλῶς πεθαίνει γυμνὸς πάνω στὸν Σταυρὸ καὶ ἀφήνει νὰ τοῦ ἁρπάξουν καὶ τὰ τελευταία του ροῦχα, ἀλλὰ δὲν ἔχει δική του οὔτε μία σπιθαμὴ γῆς γιὰ νὰ ταφεῖ. Μὲ αὐτὴ τὴν ἑκούσια τέλεια ἀκτημοσύνη του θέλει νὰ θεραπεύσει τὴν ἀνόητη πλεονεξία μας, ποὺ θησαυρίζει ἐπὶ τῆς γῆς πράγματα, τὰ ὁποῖα συνήθως γίνονται τροφὴ τῶν σκουληκιῶν ἢ λεία τῶν κλεπτῶν. Καὶ μᾶς προτρέπει νὰ ἀσκηθοῦμε στὴν ἁγία πλεονεξία τῆς ἐλεημοσύνης, μὲ τὴν ὁποία θησαυρίζουμε ἀσύλητους θησαυροὺς στὸν οὐρανό.

Καὶ ὁ Χριστός, στὸ σημερινὸ Εὐαγγέλιο, καταλήγει μὲ μία φράση, ἡ ὁποία συνοψίζει καὶ τὰ τρία χρυσὰ κλειδιὰ τῆς Σαρακοστῆς σὲ ἕνα. Ἡ συγχωρητικότητα, ἡ νηστεία καὶ ἡ ἐλεημοσύνη τελικὰ ἀνοίγουν τὴν πόρτα τῆς Σαρακοστῆς καὶ τὴν κάνουν ἀληθινὴ πορεία πρὸς τὸ Πάσχα, ὅταν καὶ ἐφ’ ὅσον θησαυρὸς τῆς καρδιᾶς μας εἶναι ὁ Χριστός. Σὲ αὐτὸν ποὺ θεωροῦμε ἀνεκτίμητο θησαυρὸ τῆς ζωῆς μας, σὲ Αὐτὸν δίνουμε καὶ τὴν καρδιά μας. Χωρὶς αὐτὴ τὴν ἀγάπη γιὰ τὸν Σταυρωθέντα καὶ Ἀναστάντα Χριστό, χωρὶς τὴ λαχτάρα καὶ πείνα γιὰ τὸν σφαγέντα Ἀμνό, ποὺ θὰ μᾶς παρατεθεῖ κυρίως στὸ Ἀναστάσιμο Τραπέζι, ὅλες οἱ ἀσκήσεις τῶν ἀρετῶν παραμένουν ἀνθρωποκεντρικὲς τεχνικὲς αὐτοβελτίωσης, ἀπoκoμμέvες ἀπὸ κάθε προσδοκία σταυροαναστάσιμης χαρᾶς.

«Οἱ πεποιθότες ἐφ’ ἑαυτοῖς ὅτι εἰσὶ δίκαιοι» (Λουκ. 18,9) ἔχουν οἱ ἴδιοι ἀποκλείσει τὸν ἑαυτό τους ἀπὸ τὸ Ἀναστάσιμο Δεῖπνο τοῦ Χριστοῦ. Ἔχουν ἀρκεστεῖ στὶς ἀρετές τους, στὴν ἐγωιστικὴ ἱκανοποίηση τῆς ἠθικῆς τους προόδου. Γιὰ νὰ φορέσουμε τὸ ἔνδυμα τοῦ γάμου, ποὺ θὰ μᾶς ἐπιτρέψει νὰ καθίσουμε στὸ Τραπέζι τῆς Βασιλείας, χρειάζεται πρῶτα νὰ ξεντυθοῦμε ὄχι μόνο ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες μας ἀλλὰ καὶ ἀπὸ κάθε αὐτάρκεια καὶ αὐτοδικαίωση, ποὺ συνήθως μᾶς φορτώνουν τὰ ὑποτιθέμενα ἠθικὰ «κατορθώματά» μας.